İyot, tiroid hormonlarının üretiminde kullanıldığından; vücudumuzda, başlıca tiroid bezi tarafından tutulur. Normal tiroid hücreleri gibi, tiroid dokusundan köken alan tümörlerin önemli bir kısmı da kandaki iyotu, enerji kullanarak yoğun bir biçimde hücre içine alır.

Gıdalarda ve iyotlu tuzda bulunan ve radyoaktif olmayan iyot atomunun kütle numarası (proton ve nötron sayıları toplamı) 127’dir ve I-127 olarak gösterilir. Tiroid kanseri tedavisinde kullanılan radyoaktif iyot ise I-131’dir. Bu iki iyot atomunu birbirinden ayıran tek özellik, nötron sayılarıdır. Bu atomların proton sayıları aynı olduğundan, kimyasal özellikleri de tümüyle aynıdır. Yani vücudumuz veya tiroid bezi hücreleri I-127 ile I-131’I birbirinden ayıramaz. İşte bu benzerlik sayesinde operasyon sonrası geriye kalan küçük tiroid dokularını (normal tiroid dokusu veya tiroid kanseri hücreleri) yok etmek için I-131 kullanılır. Vücudumuz, radyoaktif iyot (I-131) ile radyoaktif olmayan iyotu (I-127) birbirinden ayıramadığından; bunların tiroid dokularında tutulum miktarı, kandaki düzeyleri ile orantılıdır. Yani bu iki iyot tipi, tiroid dokusunda tutulmak için birbiri ile yarışırlar. Bu yarış sırasında, radyoaktif iyotun tutulma şansını arttırmak için, radyoaktif olmayan iyot alımını kısıtlamak gerekir. Çünkü diyet ile günlük aldığımız I-127 miktarı, tedavi sırasında kullanılan I-131’den çok fazladır. Örneğin bir günlük tiroid hormonu preparatları içerisinde bile tedavi sırasında kullandığımız radyoaktif iyotun 10 katına yakın iyot bulunur.

Düşük iyotlu diyetin, radyoaktif iyot tedavisi etkinliğini artırdığı konusunda görüş birliği olmasına karşın, uygulanacak diyet içeriği ve süresi ile ilgili farklı bilgilere ulaşabilirsiniz. Bizim burada size önereceklerimiz, en yaygın kabul gören diyet içerikleridir.

Diyetle ilgili birkaç önemli konuyu vurgulamakta fayda var.

• Bu diyet, sadece I-131 ile yapılacak olan tedaviler veya tüm vücut taramaları öncesinde önerilen süre kadar uygulanacaktır. Dolayısıyla diyetiniz, geçici bir süreyi kapsar.
• Diyette yasaklanan, sadece iyotlu tuzdur. Diyet, tuzla değil iyotla ilgilidir. Bu nedenle tuzsuz bir diyet yapmanıza gerek yoktur. Yemeklerinizde, iyotsuz tuz kullanabilirsiniz. Diyet süresince, ev halkı da iyotsuz tuz kullanabilir. Geçici bir süre iyotsuz tuz kullanmanın, çocuklar dahil, kimseye bir zararı yoktur ve bu nedenle ayrı ayrı yemek pişirmeniz gerekmez.
• Tedavi uygulanacak hastaların önemli bir kısmı kadın olduğundan; saç boyalarının, yüksek miktarda iyot içerdiğini ve tedavi etkinliğini 6 hafta kadar uzun bir süre etkileyebileceğini hatırlatmak isteriz. Ameliyat olacağını öğrenen kadınların bir kısmı, muhtemelen bir süre fırsat bulamayacağını düşünerek, saçlarını boyatmak eğilimindedir. Tiroid tümörü olduğunu öğrenenlerin tedavi süreci tamamlanana kadar, saçlarını boyamamalarını öneriyoruz.
• Önerilen süre boyunca, dışarıda yemek yemekten kaçınmanız uygun olacaktır. Diyet yapmak sıkıcı olmakla birlikte bunun sadece tedavi öncesi kısa bir süreyi ilgilendirdiğini ve tedavi etkinliğini değiştirebileceğini unutmayınız.

Taze kırmızı ve beyaz et ile tatlı su balıklarını dilediğiniz kadar tüketebilirsiniz. Yumurta beyazı ve bitter çikolata yasaklı değildir.

Süt içermeyen alkollü içecekler ve taze meyve suları, serbesttir.

Fırın ve pasta ürünleri, sıklıkla iyotlu tuz ve süt ürünleri içermektedir. Diyet süresince imkanınız varsa evde iyotsuz tuz ile ekmek yapmanızı veya dışarıdan tuzsuz ekmek almanızı öneririz.

Ağrı kesiciler ve antibiyotik kullanmanız önerilirse, kullanabilirsiniz.

Aşağıdaki liste, yasaklı ürünleri içerir. Listede yer almayanları tüketebilirsiniz.

KULLANIMI YASAKLANAN GIDA, İLAÇ VE DİĞER MADDELER

2-3 Hafta

• İyotlu tuz
• Deniz ürünleri
• Salam, sosis gibi işlenmiş et ürünleri
• Marul, yeşil ve kırmızı biber, maydanoz, tere, balkabağı, karnabahar
• Muz, kiraz, konserve meyveler
• Mısır gevreği, cips, pizza
• Poşet çay ve kahve, hazır meyve suları
• Süt, yumurta sarısı ve bunlar ile yapılan sütlü gıdalar, sütlü çikolata, dondurma, kaymak, kremşanti, mayonez
• Peynir, yoğurt, ayran gibi her türlü süt ürünleri
• Konserve ve salamuralar, tuzlu zeytin, turşular
• Hazır gıdalar ve fast food
• Kısa etkili tiroid hormonları (triiodothyronine)
• Tiromel

4-6 Hafta

• Uzun etkili tiroid hormonları (thyroxine)
• Levotiron, Tefor, Euthyrox, Bitiron

6 Hafta

• İlaçlı röntgen filmi (iv radyolojik kontrast ajanlar), iyotlu pansuman ve gargaralar, iyot içeren öksürük şurupları ve multivitaminler
• Saç boyası

3-6 Ay

• Amiodarone (anti aritmik)
• Cordarone

Bu bilgiler, Nükleer Tıp Uzmanı Prof.Dr.Seyfettin Ilgan’ın izniyle yayımlanmıştır.

E-posta: ilgan@hotmail.com