Tiroid bezi hücrelerinin, kontrol edilemeyen bir çoğalma dönemine girerek kitle oluşturmaya başlaması ve boyundaki komşu dokulara, lenf ya da kan damarlarına veya uzak organlara yayılmasıyla oluşan tablodur. Tiroid kanserlerinin en sık görülen tipleri, hormon üretiminden sorumlu olan hücrelerden köken alan kanserlerdir. Tiroid kanserleri içinde papiller adenokarsinoma ve folliküler adenokarsinomalar daha sık görülürken, medüller ve anaplastik kanserler daha nadirdir.
Diğer birçok kanserin aksine, tiroid kanserlerinin büyük çoğunluğu tedaviye iyi yanıt verir ve uzun dönem sağkalım oranına sahiptir. Tiroid kanserlerinin %90’ı papiller ve folliküler kanserlerdir. Bu iki tür kanser “iyi farklılaşmış” kanserler olarak sınıflandırılırlar ve tedaviye yanıtları çok iyidir. Medüller tiroid kanseri, %5’lik oranla, daha nadir görülürken, tedavisi biraz daha özellik arz etmektedir. En nadir görülen ise %3-5 oranı ile anaplastik kanserdir ve tedavisi en zor tip olup, tiroid kanserine bağlı ölümlerin çoğundan sorumludur.
Tiroid Kanseri İçin Risk Faktörleri Nelerdir?
Yaş
Tiroid kanseri tanısı alan hastaların büyük çoğunluğu, 40 yaşın üzerindedir. Anaplastik kanserler ise genellikle 65 yaş üzerinde görülür.
Cinsiyet
Kadınlar, erkeklere oranla 3 kat daha fazla risk taşırlar.
Aile Öyküsü ve Genetik Faktörler
Bazı tiroid kanserleri, aileseldir. RET, PTEN veya APC adı verilen genlerdeki değişiklikler, tiroid kanseri oluşma riskini artırır.
Radyasyona Maruz Kalmak
Özellikle çocukluk çağında radyasyona maruz kalmak, tiroid kanseri için çok ciddi bir risk faktörüdür. Radyasyona maruz kalmak, çeşitli ilaçlar nedeniyle olabileceği gibi, nükleer tesislerde meydana gelen kaçaklar sonucunda da olabilir.
İyot Eksikliği
İyot, tiroid hormon üretimi için gerekli bir maddedir. Yeterli iyot alınmazsa, tiroid bezi, daha fazla hormon üretmek için daha çok çalışıp, büyümeye başlar. Bu durum guatr olarak adlandırılır. Toplumu oldukça fazla etkileyebilecek bu durumu önlemek için, sofra tuzlarına iyot eklenmektedir.
Tiroid Kanserinin Belirtileri Nelerdir?
Hastalığın erken evrelerinde çoğu hastada, bir belirti ya da bulgu görülmeyebilir. Aşağıdaki bulguların bir ya da birkaçının birlikte bulunması da her zaman tiroid kanseri anlamına gelmeyebilir çünkü, diğer birçok sağlık sorunu da benzer şikayetler yapabilmektedir. Yine de, bu belirti ya da bulguların tiroid kanserine eşlik edebileceği unutulmamalıdır:
Boyun ön tarafında ağrı,
Solunum problemleri,
Ses kısıklığı ya da yutkunma güçlüğü,
Adem Elması’nın alt tarafında şişlik ya da kitle,
Özellikle boyunda şişmiş lenf düğümleri.
Tiroid Kanseri Tanısı Nasıl Koyulur?
Tiroid bezindeki büyüme ya da nodüller, hekim muayenesi esnasında fark edilebileceği gibi, çoğu kez de hastanın kendisi tarafından anlaşılır. Saptanan kitle veya nodülün özelliklerinin belirlenmesi için kullanılacak testler ise aşağıdaki gibidir:
Kan testleri
Tiroid Fonksiyon Testleri (TFT) olarak da bilinen bu testler, tiroid bezinin çalışma kapasitesi hakkında bilgi verir. Medüller kanser şüphesi olan bir hastada, kan kalsitonin düzeyindeki yükselme, tanıya yardımcı olabilir.
Tiroid Ultrasonu
Bu test, ses dalgalarından yararlanılarak yapılan ve hastayı hiçbir şekilde radyasyona maruz bırakmayan bir görüntüleme yöntemidir. Tiroid bezinin boyut ve yapısı hakkında bilgi verdiği gibi, nodül ve kitlelerin özelliklerini de gösterir.
Tiroid Sintigrafisi
Bu test, özel bir kamera kullanılarak tiroid bezinin görüntüsünün bir bilgisayar ekranına yansıtılması esasına dayanır. Bunun için hastaya radyoaktif iyot verilir.
İnce İğne Aspirasyon Biyopsisi
Bu işlemde, küçük bir iğne kullanılarak boyun derisi geçilir ve nodül ya da kitleden hücre örnekleri alınır. Alınan bu örnekler, laboratuvar incelemesine gönderilir.
Evreleme Testleri
Eğer tiroid kanseri tanısı konmuşsa, hastalığın yayılıp yayılmadığını (metastaz) araştıran testler yapılmalıdır. Papiller ve folliküler kanserler için tüm vücut radyoaktif iyot sintigrafisi yapılır. Medüller kanser evrelemesinde ise bilgisayarlı tomografi ya da manyetik rezonans testlerinden yararlanılabilir.
Tiroid Kanseri Nasıl Tedavi Edilir?
Tiroid kanserlerinin tedavisine, hastalığın içinde olduğu evreye göre karar verilir.
Evre I ve II papiller ve folliküler tiroid kanserlerinde tedavi; bütün tiroid dokusunu çıkartmak (Total Tidoidektomi), hormon tedavisi başlamak ve gerek olan hastalarda radyoaktif iyot tedavisi vermektir.
Evre III papiller ve folliküler kanserlerde tedavi; bütün tiroid dokusunu ve hastalığın yayıldığı tüm lenf düğümlerini çıkartmak, radyoaktif iyot ve ışın tedavisi vermektir.
Evre IV papiller ve folliküler kanserlerde ise aşağıdaki tedavi seçeneklerinin biri ya da birkaçı birlikte kullanılabilir:
Radyoaktif iyot,
Işın tedavisi,
Hastalığın yayıldığı tüm dokuların olabildiğince çıkartılması,
Hormon tedavisi,
Kemoterapi.
Medüller Tiroid Kanseri Tedavi Seçenekleri
Boyundaki lenf düğümleri ile birlikte, bütün tiroid dokusu cerrahi olarak çıkartılır.
Daha yaygın tümör varlığında hastanın şikayetlerinin azalması ve yaşam kalitesinin artırılması için ışın tedavisi verilebilir.
Diğer vücut bölgelerine de yayılmış medüller kanser durumunda ise kemoterapi düşünülebilir.
Anaplastik Tiroid Kanseri Tedavi Seçenekleri
Solunum yollarının tümör tarafından kapanması durumunda, nefes borusunda bir açıklık oluşturulur (Trakeostomi).
Hastanın şikayetlerinin azaltılması için total tiroidektomi yapılır.
Işın tedavisi, kemoterapi ya da ikisi birlikte uygulanabilir.
Tiroid cerrahisinden sonra hastanede yatış süresi genellikle 1-3 gündür. Ameliyat sonrası ağrı, oldukça ihmal edilebilir düzeyde olup; hastaların çoğu ilk 8 saat içinde yeme, içme, dolaşma gibi aktivitelerine başlayabilirler. Masa başı işlere dönüş, 1-2 hafta içinde mümkündür.
Tiroid Kanserli Hastaların Uzun Dönem Sağkalım Oranları Ne Kadardır?
Tiroid kanserlerinin çok büyük çoğunluğu, cerrahi yöntemlerle tedavi edilebilir. Tiroid kanserli hastaların 5 yıllık sağkalım oranları, ortalama olarak %90’ın üzerindedir. Hastalığın prognozu (gidişi) aşağıdaki faktörlere de bağlıdır:
Kanserin tipi,
Yaş,
Cinsiyet,
Kanser odağının boyutu,
Kanserin yayılım alanının genişliği,
Hastanın genel sağlık durumu.
Papiller ve folliküler kanserli hastaların tam tedavi şansları mükemmele yakındır. Sadece tiroid bezine sınırlı küçük kanserli hastalarda başarı sansı en yüksektir. Özellikle 50 yaşından genç, kadın hastalar en şanslı grubu oluşturur. Medüller kanserin tedavisi, iyi farklılaşmış kanserlere oranla biraz daha güç olsa da, erken tanı konan ve cerrahi tedavi uygulanan hastalarda, çok yüksek oranlarda tedavi sağlanabilmektedir.